Wat is astma?
Astma is een chronische ontsteking (irritatie) van de longen. Dit is meestal blijvend. Als je kind astma heeft, zal hij altijd kleine ontstekingen in zijn longen hebben, die verschillende klachten veroorzaken. Die klachten zal hij waarschijnlijk niet elke dag hebben, maar ze kunnen opspelen als de longen van je kind geprikkeld worden. Bijvoorbeeld door rook, uitlaatgassen, huisstofmijt of huisdieren. Je kind kan dan erg benauwd worden en gaan hoesten. Hij kan ook een plotselinge, hevige astma-aanval krijgen.
Lees ook: Wat als je kind een huisstofmijtallergie heeft?
Wat is de oorzaak van astma?
Wetenschappers zijn er nog niet over uit wat precies de oorzaak van astma is. Wel is duidelijk dat er vaak een erfelijke factor is: als één van de ouders astma heeft, is de kans ongeveer 25 procent dat het kind het ook krijgt. Je kind heeft dan niet direct astma bij de geboorte, maar wel aanleg voor astma. Astma kan zich ook later ontwikkelen, op elke leeftijd, maar vaak begint het in de kindertijd.
Toch is astma is niet altijd erfelijk. Als je zelf geen astma hebt, is de kans dat je kind het krijgt 5 tot 10 procent. De ziekte kan ook door een andere oorzaak ontstaan. Zo is de kans op astma groter als je kind te vroeg is geboren. Een laag geboortegewicht of een infectie aan de longen kan ook een rol spelen bij de ontwikkeling van astma. Ook heeft een baby meer kans op astma als de ouders roken tijdens de zwangerschap.
Aan welke symptomen kun je astma herkennen?
Bij een astma-aanval heeft je kind moeite met ademhalen, of een 'zagende' ademhaling. Dat wordt veroorzaakt door een te grote slijmproductie in de luchtwegen. De piepende ademhaling is een teken van vernauwing van de luchtwegen. Soms hoor je dit alleen als je op de borst van je kind luistert, soms is het bij een normale uitademing al duidelijk te horen. Hoe vernauwder de luchtwegen, hoe beter je het piepen kunt horen.
Heeft je kind ook moeite met ademhalen, dan gaat hij heel kort inademen en juist langer uitademen. Dit veroorzaakt het benauwde gevoel. Dat benauwde gevoel kan ook angst bij je kind veroorzaken.
De symptomen van astma op een rij:
Moeite met ademen, soms uit zich dit tijdens het praten in korte zinnen.
Veel hoesten.
Fluitend geluid bij het uitademen.
Angstig en benauwd.
Vermoeid door het moeilijk ademen.
Blauw in het gezicht en lippen.
Soms zie je onder en tussen de ribben de borst naar binnen trekken bij het ademen.
'Neusvleugelen': de neusvleugels bewegen op en neer bij het ademen.
Wat is een astma-aanval?
Bij een astma-aanval zwellen de slijmvliezen in neus, keel en longen op door bijvoorbeeld stoffen waar je kind gevoelig voor is. De slijmvliezen produceren meer vocht en slijm dan anders. De spiertjes rondom de luchtwegen raken verkrampt, trekken samen en maken hierdoor de luchtwegen smaller, waardoor ademen moeilijker wordt. Vervolgens raken de longen overvol met lucht die niet ververst wordt. Je kind kan daardoor minder lucht in- en uitademen.
Bij baby's en jonge kinderen wordt een astma-aanval meestal veroorzaakt door een virusinfectie. Maar de prikkelbaarheid van de luchtwegen kan ook door andere factoren worden beïnvloed. Denk aan allergenen als huisstofmijt, huisdieren, stuifmeel van grassen en bomen en sigarettenrook. Ook factoren zoals roken (ook via een ouder die buiten rookt, omdat de rook in de kleding gaat zitten), temperatuur, luchtvochtigheid, inspanning en emoties kunnen leiden tot een astma-aanval.
Heeft mijn kind astma, of toch niet?
Hoest je kind vaak en lang, heeft hij een piepende of snelle ademhaling of is hij benauwd en kortademig? Dan kan het zijn dat hij astma heeft, maar het hoeft niet. Er zijn ook een aantal kinderziekten die voor een benauwd gevoel kunnen zorgen, zoals het RS-virus, pseudokroep en kinkhoest. Bij astma zijn de longen ontstoken, maar het is niet hetzelfde als een longontsteking. In het geval van een longontsteking zijn de longen ontstoken door een infectie met bacterie of een virus. En een longontsteking is niet blijvend. Vaak geneest het na behandeling binnen twee of drie weken.
Ga bij benauwdheid of vermoeden van astma in ieder geval naar de huisarts om uit te zoeken wat er aan de hand is. Overigens is astma bij jonge kinderen moeilijk vast te stellen. Dat komt doordat kinderen vaak pas vanaf zes jaar lichamelijk in staat zijn om te blazen tijdens een longfunctieonderzoek.
Lees ook: 10 dingen die je moet weten over het RS-virus
Astma vaststellen
Voordat de huisarts kan vaststellen of je kind astma heeft, zijn er een aantal onderzoeken nodig. De arts vraagt wat de klachten precies zijn en wanneer je kind er vooral last van heeft. Daarna luistert hij naar de longen. Bij kinderen vanaf zes jaar wordt vervolgens een longfunctietest gedaan, om te onderzoeken hoe goed de longen werken.
Als je kind jonger is dan zes jaar, kan hij nog geen longfunctieonderzoek doen. In dat geval kun je worden doorverwezen naar een kinderarts. Soms wordt besloten om een proefbehandeling met astmamedicijnen te starten, om te zien of dat verbetering oplevert.
Lees ook: EHBO bij kinderen, dit moet elke ouder weten
Hoe kun je astma herkennen bij baby's?
Bij jonge kinderen is astma dus moeilijk vast te stellen, maar ook moeilijk te herkennen. Let bij baby's op de volgende symptomen:
Een piepende ademhaling.
Een voortdurend reutelende ademhaling, alsof zijn longen 'vol' zitten.
Benauwdheid als hij verkouden is.
Lees ook: 10 tips om je baby gezond te houden tijdens het griepseizoen
Astma herkennen bij peuters
Peuters en kleuters kunnen ook nog geen longfunctieonderzoek doen, maar astma is bij hen wel al beter te herkennen. Vaak hebben ze last van typische astma-aanvallen. Let verder op de volgende symptomen:
Veel hoesten, waarbij er slijm loskomt.
Een piepende ademhaling (in aanvallen).
Kortademigheid bij lichamelijke inspanning.
Vaker last van allergieën, zoals voor huisdieren.
Meer of juist minder last van de symptomen bij wisselingen in temperatuur of het weer, bijvoorbeeld bij mist.
Slaaptekort of vermoeidheid omdat je kind 's 'nacht last heeft van zijn longen, vooral door hoesten.
Astma herkennen bij oudere kinderen
Bij kinderen vanaf zes jaar kan astma goed worden vastgesteld door een longfunctieonderzoek. Heb je het vermoeden dat je kind astma heeft, ga dan bij de huisarts langs voor zo'n onderzoek. Een aantal symptomen waar je astma aan kunt herkennen, zijn:
Kortademigheid bij lichamelijke inspanning.
Vaker last van allergieën, zoals voor huisdieren.
Meer of juist minder last van de symptomen bij wisselingen in temperatuur of het weer, bijvoorbeeld bij mist.
Slaaptekort of vermoeidheid omdat je kind 's 'nacht last heeft van zijn longen, vooral door hoesten.
Lees ook: Hoe weet je of je kind last heeft van allergieën?
Mijn kind heeft astma, wat nu?
Als er astma bij je kind is vastgesteld, krijgt hij daar (waarschijnlijk) medicijnen voor. Deze medicijnen moet je kind inhaleren met een puffer (een klein spuitbusje) of met een poeder-inhalator die hij op zijn mond zet, zodat de medicijnen direct in zijn longen komen. Er zijn ook medicijnen die je kind moet nemen bij acute klachten van astma of benauwdheid (aanvalsmedicatie), dat is vaak een 'blauwe puff'. Met deze medicijnen is astma vaak goed onder controle te houden. Zorg ervoor dat je kind zijn medicatie op tijd neemt.
Als er vaak klachten zijn, of de aanvalsmedicatie is veel nodig, dan heeft je kind ook onderhoudsmedicatie nodig. Dat is medicatie die de prikkelbaarheid van de luchtwegen kan verminderen. Die medicatie moet je kind dagelijks nemen, ook als het goed gaat. Daarmee kun je aanvallen van benauwdheid echt voorkomen.
Daarnaast is het van belang dat je kind prikkels die een astmatische aanval kunnen uitlokken zoveel mogelijk vermijdt. Het ligt eraan van welke prikkels jouw kind last heeft, maar vaak gaat het om huisstof, uitlaatgassen, geuren zoals parfum of deodorant, huisdieren of sigarettenrook.
Het kan dus zijn dat jouw kind astma krijgt door jullie kat, hond of konijn. De arts kan eventueel allergietesten doen om te zien welke allergische factoren meespelen bij de astmaklachten. Bij een vastgestelde huisdierallergie is het verstandig om een ander baasje voor het dier te vinden, hoe moeilijk dat ook kan zijn voor je kind. Leg je kind uit dat hij ziek wordt van het dier. En misschien kun je de pijn verzachten met een ander huisdier, zoals een schildpad of een paar goudvissen.
Lees ook: Een huisdier voor je kind? De voor- en nadelen op een rij
Wat moet je doen bij een astma-aanval?
Als je kind een astma-aanval krijgt, is het belangrijk dat er veel frisse lucht in de kamer komt. Zorg ook dat de ruimte rookvrij is. Probeer je kind te laten ontspannen. Gebruikt je kind medicijnen tegen astma, geef die dan meteen als de aanval begint. Mocht je het niet vertrouwen, dan kun je altijd de huisarts bellen. Het is belangrijk dat je een stappenplan met goede instructies krijgt van je huisarts of arts, omdat je dan veel zelf kunt oplossen. Bij twijfel kun je altijd de huisarts bellen.
Probeer zelf ook zo kalm mogelijk te blijven, ook al is het schrikken als je kind het benauwd krijgt. Als jij in paniek raakt, kan ook je kind angstiger worden, waardoor de benauwdheid toeneemt.
Video: zo 'werken' astma-longen
Bron: Longfonds
Meer weten over astma?
Ga dan naar de website van het Longfonds: Longfonds.nl. Ook heeft het Longfonds een speciale pagina voor kinderen.
Bronnen: Apotheek, Longfonds.nl
