Lichamelijke ontwikkeling van je peuter

Wat is de lichamelijke ontwikkeling van een peuter?

Met de lichamelijke ontwikkeling van je peuter wordt vooral de groei van zijn lichaam, de ontwikkeling van zijn hersenen en de ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel bedoeld. Hier lees je alle lichamelijke ontwikkelingen die je peuter doormaakt.

De fysieke ontwikkeling van 0 tot 3 jaar

Als je kind tussen de één en twee jaar is, noem je hem een dreumes. Hij groeit dan ongeveer twaalf centimeter. Vanaf zijn tweede verjaardag is hij een peuter. Je kind groeit dan wat minder hard: ongeveer vijf tot zeven centimeter per jaar.

Een peuter komt per jaar ongeveer twee tot drie kilo aan. Toen hij nog een dreumes was, kwam hij zo'n drie kilo per jaar aan. Een peuter heeft dan ook wat minder eten nodig. Het is dus heel normaal als je kind wat minder eetlust heeft: dit hoort bij zijn leeftijd.

Zijn hoofd is niet meer zo groot in verhouding met zijn lichaam en hij is ook lichamelijk duidelijk geen baby meer. De peutertijd duurt tot vier jaar. Daarna is hij een kleuter en mag hij naar de basisschool.

Lees meer: Zo zit dat met de cognitieve ontwikkeling van je peuter

Ondergewicht of overgewicht bij je peuter

Het kan zijn dat je peuter last heeft van ondergewicht of overgewicht. Er is sprake van ondergewicht als de groeicurve van je peuter ineens naar beneden afbuigt. Je kind is dan te dun en weegt minder dan bij zijn lengte past.

Soms is het moeilijk om te bepalen of je kind te zwaar is of gewoon mollig. Vooral bij baby's en dreumesen is het normaal als ze vetkussentjes en mollige beentjes hebben. Als je kind twee jaar is, begint het 'babyvet' te verdwijnen. Als je kind vijf jaar is, kun je niet meer zeggen dat hij te veel weegt door zijn babyvet.

Lees meer: Groeicurve van je kind (0 tot 4 jaar)

Wanneer komen de tanden bij je peuter door?

Als je langs het tandvlees van je kind voelt en een ribbel of bobbel tegenkomt, betekent dat dat daar binnenkort een tand of kies doorkomt. Sommige baby's krijgen al tandjes als ze vier maanden zijn, andere kinderen krijgen hun eerste tand pas rond hun eerste verjaardag. Hierbij een overzicht wanneer de tanden en kiezen gemiddeld doorkomen.

• 6 maanden: 2 snijtanden onder

• 8 maanden: 2 snijtanden boven

• 9 – 12 maanden: de tweede snijtanden onder en boven

• 14 – 16 maanden: de eerste melkkiezen

• 18 – 20 maanden: de hoektanden

• 24 – 30 maanden: de tweede melkkiezen

Het poetsen van het melkgebit is erg belangrijk. Te veel hapjes en (zoete) drankjes kunnen het glazuur aantasten. Geef je kind daarom geen beker met limonade of vruchtensap binnen handbereik.

Lees meer: Ontwikkeling melkgebit bij peuters en kleuters

De motorische ontwikkeling van je peuter

Je kind gaat steeds zelfverzekerder lopen. Net als bij kruipen, praten en andere mijlpalen, doet ieder kind dit op zijn eigen tempo. Dat noemen we de motorische ontwikkeling. Maak je niet meteen zorgen als jouw kind eerder of later is. Als je kind rond anderhalf jaar de eerste stappen nog niet heeft gezet, is het wel verstandig om dit te bespreken op het consultatiebureau of met je huisarts.

Ontwikkeling van de fijne motoriek

De fijne motoriek van je kind is rond anderhalf jaar volop in ontwikkeling. Hij wordt steeds handiger. Zo kan hij een torentje van meerdere blokjes bouwen en ook blokjes uit elkaar halen. Rond 2,5 jaar leert je peuter kralen rijgen, de juiste vormen in gaten stoppen, prikken, knippen en plakken. Met zijn vingers een potlood aansturen en zijn rits omhoog en omlaag doen, leert je kind als hij drie jaar is.

Lees ook: Ontwikkeling van de fijne motoriek van je kind

Drinken uit een echte beker

Zelfstandig uit een beker drinken gaat je kind steeds beter af. Dat hij af en toe een beker omstoot, hoort erbij. Coördineren en balanceren is best lastig. Vergelijk het maar met leren zitten, dat is voor je kind net zo moeilijk.

Ontwikkeling van de geslachtsdelen

De geslachtsdelen van je kind zijn in de peutertijd ook in ontwikkeling:

• Indaling van de zaadballen
  Normaal gesproken vindt de indaling van de zaadballen in de balzak plaats voordat je kind twee jaar is. Soms dalen de ballen niet in of daalt er maar één zaadbal in. De andere bal blijft dan achter in de lies of in de buikholte. Als je merkt dat dit bij jouw kind zo is, maak dan een afspraak met je huisarts. Dit kan anders later problemen opleveren met de vruchtbaarheid. Neem ook contact op met je huisarts of het consultatiebureau als de zaadballen nog niet zijn ingedaald als je kind twee jaar is. Zij kunnen je vertellen wat hieraan gedaan kan worden.

• Verkleving van de voorhuid of schaamlippen
  Bij jongetjes kan de voorhuid van de penis verkleefd zijn. Probeer dit niet zelf los te maken en maak alles schoon met water waar je bij kunt. De verkleving verdwijnt vanzelf. Als je kind klachten krijgt, kun je het beste contact opnemen met je huisarts of het consultatiebureau. Bij meisjes kunnen de schaamlippen voor een deel aan elkaar zijn verkleefd. Ook hier geldt: ga dit niet zelf proberen los te maken, maar neem contact op met je huisarts of het consultatiebureau.

• Seksuele ontwikkeling
  Als je dreumes zichzelf aanraakt bij zijn geslachtsdeel, gebeurt dit meestal toevallig. Op een gegeven moment doet je peuter dit bewust. Dat zie je vooral bij jongens die aan hun piemel zitten. Het kan voor jou misschien ongemakkelijk zijn als je kind dit doet als er andere mensen bij zijn. Toch doet hij niets vreemds, het hoort bij zijn seksuele ontwikkeling.

Lees meer: Seksuele ontwikkeling van je kind (van baby tot tiener)

Hoe ontwikkelen peuters zich: 1,5 – 2 jaar

Wat kun je verwachten in de lichamelijke ontwikkeling van je peuter van 1,5 tot 2 jaar?

Minder eten

Als je kind rond de anderhalf jaar is, neemt zijn groeitempo af. Hij heeft daardoor minder zin in eten. Als je kind altijd goed at en nu opeens niet meer, kan dat voor jou even lastig zijn. Je vraagt je misschien af wat er aan de hand is en er kan strijd aan tafel ontstaan. Probeer dit vooral niet te doen. Daarmee maak je weerzin tegen eten alleen maar groter. Hier vind je wat tips als je kind niet wil eten. 

Slapen

Goed slapen is heel belangrijk voor de lichamelijke ontwikkeling van je kind. Gemiddeld heeft een peuter van twee jaar dertien uur slaap per dag nodig. Dat is inclusief het middagslaapje. Een kind van drie heeft zo'n twaalf uur slaap per etmaal nodig. Het kan natuurlijk altijd zo zijn dat jouw kind meer of minder slaap nodig heeft. Maak je dan ook geen zorgen als jouw kind meer of minder dan het gemiddelde slaapt. Zolang hij 's morgens makkelijk wakker wordt, zelfstandig in slaap valt, de nachten zonder problemen doorslaapt en overdag niet moe is, is er geen reden om ongerust te zijn. Is jouw kind overdag hangerig en snel geïrriteerd? Dan heeft hij mogelijk meer behoefte aan slaap.

Lees meer: Slaapschema peuter: zoveel slaap heeft een peuter nodig

Hoe ontwikkelen peuters zich: 2 – 2,5 jaar

Wat kun je verwachten in de fysieke ontwikkeling van je peuter van 2 tot 2,5 jaar?

Peuterpuberteit

De peuterpuberteit (of 'nee'-fase) begint als je kind anderhalf à twee jaar is en eindigt rond zijn vierde jaar. Je peuter maakt een grote verandering door en ontdekt dat hij een eigen persoon is. Eigenwijs zijn, driftbuien, op de grond stampen en nee-zeggen, het zijn allerlei manieren om duidelijk te maken dat hij een eigen wil heeft. Hier lees je alles over de peuterpuberteit.

Zindelijk worden

De grootste mijlpaal in deze periode is misschien wel het zindelijk worden. Als je kind twee jaar is, krijgt hij interesse voor de wc of het potje. De meeste kinderen krijgen tussen hun tweede en derde jaar controle over hun sluitspieren om plas en poep te kunnen ophouden. Voordat je kind naar de basisschool gaat, moet hij zindelijk zijn. Leerkrachten op de basisschool verschonen namelijk geen luiers.

Weet je hoe je je peuter kunt helpen bij het zindelijk worden? Hier lees je er alles over.

Zelf aan- en uitkleden

Vanaf een jaar of twee kun je je kind aanmoedigen om zichzelf aan- en uit te kleden. Een (onder)broek uittrekken gaat makkelijker dan een T-shirt, maar door samen te oefenen en te blijven stimuleren, kan hij het straks helemaal zelf. Wel zo handig tijdens de gymlessen op school.

Hoe ontwikkelen peuters zich: 2,5 – 3 jaar

Wat kun je verwachten in de lichamelijke ontwikkeling van je peuter van 2,5 tot 3 jaar?

Groei in de breedte

Tussen de 2,5 en 3 jaar groeit je kind in de breedte. Doordat het groeitempo in de lengte afneemt, heeft je kind nog steeds wat minder eetlust.

Rennen, fietsen en klimmen

Je kind kan en wil steeds meer. Hij wordt stabieler en zijn bewegingen zien er steeds vloeiender uit. Laat je kind vooral lekker buitenspelen. Of ga naar het strand, een bos, park of speeltuin. Let erop dat de omgeving veilig is en dat hij onbezorgd kan rennen, fietsen en klimmen.

Peutergym en peuterdans

Misschien is er bij jou in de buurt wel een organisatie die peutergym en/of peuterdans organiseert. Voor kinderen is het een feest én leerzaam om lekker te rollen en te springen onder begeleiding. Bij dansen kan je kind helemaal opgaan in zijn fantasie. Zowel bij peutergym als bij peuterdans kan je kind lekker zijn energie kwijt.

Hoe kun je de ontwikkeling van je peuter stimuleren?

Met deze simpele activiteiten stimuleer je de cognitieve- en taalontwikkeling van je kind op een speelse manier:

1. Letters en cijfers versieren
   Peuters gebruiken hun zintuigen om de wereld om hen heen beter te begrijpen. Dit kan helpen om je peuter te helpen met het herkennen van letters en cijfers. Pak een vel papier en teken hier met een stift de contouren van een letter of cijfer op. Beplak deze, samen met je kind, met materiaal met textuur, zoals schuurpapier, wattenbollen, ongekookte pasta, etc. Nu kan je kind voelen hoe een letter wordt gevormd. Als je kind elke dag even de letters voelt zal het niet duren voor hij ze op borden, posters en reclameborden opmerkt.

2. Tellen en meten
   Gebruik dagelijkse gebruiksvoorwerpen om je kind te leren meten. Hoewel een liniaal het meest gebruikte meetinstrument is, laat je die links liggen en experimenteer je met onverwachte attributen om het leerproces interessant te maken. Laat je kind op de grond liggen en leg een rij appels naast hem neer op om te meten hoeveel appels lang hij is. Of kijk hoeveel Lego-stenen de bank is of hoeveel houten blokken breed de koelkast. Laat je kind ontdekken hoeveel boeken er nodig zijn om zijn bed helemaal te bedekken. Zorg wel dat je altijd hardop meetelt bij het neerleggen van de spullen. Zo zal je kind op alle verschillende manieren leren tellen en meten.
   Lees ook: 15x tips en taakjes om het zelfvertrouwen van je peuter te boosten

3. Label je huishouden
   Kies elke maand een of twee dingen in huis uit om te labelen. Door elke keer hetzelfde etiket en lettertype te gebruiken, leert je kind het steeds sneller herkennen. Door het labelen zal je kind gaan snappen dat we telkens dezelfde letters gebruiken om andere woorden te vormen.

4. Samen opruimen
   Kinderen zijn heel behulpzaam en ruimen graag samen met je op. Door alles in huis een vaste plek te geven kan je kind steeds beter helpen met dit klusje. Je kunt er ook een raadspelletje van maken. Vraag hem waar bepaalde items horen ('Waar gaat je speelgoed naartoe? Waar moeten je schoenen staan?') Of plaats een speeltje in de koelkast en daag peuters uit om je 'fouten' op te lossen. Volgens Bridge A. Barnes en Stephen M. York, auteurs van het boek Common Sense Parenting of Toddlers and Preschoolers, zijn deze taken een manier om jonge kinderen te leren over verantwoordelijkheden, het helpen van anderen en deel uit te maken van een gezin.
   Lees ook: Huishoudelijke klusjes per leeftijd

5. Zet een speurtocht uit
   Kinderen zijn natuurlijke onderzoekers en ze vinden het leuk om te verkennen. Het uitzetten van een speurtocht hoeft voor kleine kinderen helemaal niet moeilijk te zijn en kan gewoon in huis of in de supermarkt. Stuur je kind op een leuke missie om spullen te vinden. Laat hem bijvoorbeeld in de supermarkt naar voedingsmiddelen met een specifieke kleur zoeken of naar objecten met een bepaalde vorm. Iets oudere kinderen kun je uitdagen door in de boekenkast naar een specifieke letter, woord of nummer te zoeken.
   Ook interessant: Zo stimuleer je de cognitieve ontwikkeling van je peuter.

6. Ontdek de buurt
   Ontdek samen met je kind de buurt door hem elke keer als je ze passeert te wijzen op de supermarkt, de brandweerkazerne, het benzinestation en andere interessante plekken. Wanneer je er langsloopt, bespreek dan de details van deze plek. Bijvoorbeeld wie er werkt, wat jullie er komen doen en wat er binnen allemaal te zien en te doen is. Wil je het helemaal goed aanpakken, teken (of print foto's uit van) deze plekken op een indexkaart en schrijf ook hun specifieke details erbij. De volgende keer dat je met je kind op stap gaat, raadpleeg je eerst deze buurtkaarten.

7. Vergroot zingend de woordenschat
   Een methode waar ze op de kinderopvang al veel gebruik van maken, maar die ook thuis makkelijk toe te passen is, is zingend leren. Je leert je kind liedjes, maar tegelijkertijd leren ze ook letters, cijfers, dagen van de week of bijvoorbeeld lichaamsdelen. Je kunt grappige deuntjes maken over rijmwoorden en tot tien tellen, of klassiekers gebruiken zoals hoofd, schouders, knie en teen. Stimuleer het zingen in de auto, tijdens het spelen thuis en tijdens het badderen.

8. Een prikbord met foto's
   Gebruik foto's van vrienden en familie om woordassociatie te ontwikkelen en het geheugen van je kind te verbeteren. Schrijf de namen van mensen op post-its (inclusief titels zoals 'tante', 'oom' en 'neef') en plak die bij de foto's. Als je kind meer vertrouwd raakt met iedereen kun je de post-its verwijderen. Lees ook boeken over broers en zussen of tantes en ooms, en vraag je kind naar zijn eigen ooms en tantes. Als je kind iets ouders is kun je ook een eigen stamboom ontwikkelen, zodat hij snapt hoe familieverhoudingen in elkaar steken.
   Lees ook: 10x geestige memes over het leven voor en na kinderen

9. Seizoenen en het weer
   Maak van je kind een meteoroloog in de dop door je kind van alle bijzondere weersverschijnselen (zon, regen, sneeuw, wind) een tekening te maken. Hang de tekening op in huis tot het weer omslaat en vervang deze dan door een nieuwe tekening. In de loop der tijd zullen weersveranderingen gaan samenvallen met de seizoenen.

Bron: NJI