Verschil tussen normen en waarden
Normen en waarden, ze worden nogal eens in een adem genoemd, maar wat zijn het precies? En wat is het verschil tussen normen en waarden? Waarden zijn opvattingen die voor een grote groep mensen belangrijk zijn en die de sociale omgang met elkaar bevorderen. Hierbij kun je denken aan: eerlijkheid, vertrouwen en respect voor elkaar en elkaars eigendommen. Een waarde is dus altijd iets positiefs.
Uit deze waarden komen normen (regels) voort: je mag niet liegen tegen mensen, omdat je eerlijkheid belangrijk vindt, je discrimineert niet, omdat je de waarde gelijkheid belangrijk vindt. Normen en waarden zijn dus eigenlijk de omgangsvormen en principes die we gebruiken in het dagelijks leven, om op een goede en sociale manier met elkaar om te gaan.
Als je in de bus zit en er stapt een ouder iemand in die geen zitplaats heeft, bied je diegene jouw stoel aan. Waarom? Misschien omdat je hebt geleerd dat het zo hoort. Of omdat je zelf vindt dat het respectvol en vriendelijk is om behulpzaam te zijn. Om diezelfde reden laat je iemand met maar één boodschap voorgaan bij de kassa, of je gaat voor elkaar opzij bij een drukke ingang. Dat zijn dingen die veel mensen doen, uit beleefdheid of omdat je een ander er blij mee maakt.
Normen en waarden opvoeding
Veel normen en waarden zijn vanzelfsprekend voor ons. Je hebt normen en waarden van jongs af aan meegekregen en denkt er daarom eigenlijk haast niet over na. Als vanzelf draag je deze normen en waarden waarschijnlijk ook over op je kinderen, omdat jij ze het voorbeeld geeft of omdat je het benoemt als zich iets voordoet wat met normen en waarden te maken heeft.
Maar welke normen en waarden zijn nu zo belangrijk voor je dat je ze expliciet wilt overdragen? Wat willen jij en je partner jullie kind meegeven qua normen en waarden? Misschien vinden jullie sommige normen en waarden vanuit een bepaalde (geloofs)overtuiging of cultuur mooi om aan je kind te leren. Of juist niet. Interessant én belangrijk om het daar samen over te hebben. Zo ontdek je of jullie op één lijn zitten. En als jullie weten welke normen en waarden je je kind wilt bijbrengen, zul je er in de praktijk ook bewuster op letten.
Lees ook: Opvoedissues? Zó word je het met elkaar eens
Voorbeelden van normen en waarden
Welke normen en waarden wil jij je kind zeker meegeven? Wat vind je niet zo belangrijk? Een aantal voorbeelden van normen en waarden om te overwegen:
Elkaar geen pijn doen
Iedereen is goed zoals hij is en mag zijn zoals hij is
Vriendelijk tegen elkaar zijn
geen vieze of lelijke woorden gebruiken
Geen kinderen pesten of buitensluiten
Geen dingen stuk maken
Een ander troosten als je hem (per ongeluk) pijn doet
Eerst vragen, niet zomaar afpakken
Eerlijk zijn
Respect hebben voor elkaar
Oudere mensen aanspreken met 'u'
Anderen helpen als zij hulp nodig hebben
'Alsjeblieft' en 'dankjewel' zeggen
Elkaar laten uit praten
Sorry zeggen, ruzie altijd goedmaken
Iemand aankijken als hij tegen je praat
Niet weglopen als iemand tegen je praat
Tijdens het eten geen telefoon op tafel
Iedereen helpt mee met de tafel afruimen
Rekening houden met het milieu
Wanneer beginnen met normen en waarden?
Kinderen leren vooral van wat jij laat zien, veel meer dan van wat we zeggen! Want kinderen observeren hun ouders. Dus ook als je nog niet heel bewust je kind normen en waarden bijbrengt, pikt hij daar al flink wat van op. Tijdens een wandeling ziet hij hoe je voorbijgangers vriendelijk groet, of hoe je iemand helpt een omgevallen fiets op te rapen. Je kind slaat dit op en gaat het misschien kopiëren, maar weet nog niet echt waarom. Dat komt pas later, als het echte opvoeden begint.
Na zijn eerste verjaardag gaat je kind steeds meer van de wereld ontdekken, dingen uitproberen en kan hij ook gedrag laten zien dat jij niet goed vindt. Dan begint het corrigeren en daarbij kun je uitleggen waarom iets niet mag of niet aardig is. Een dreumes die net één is geworden, zal daar nog niet veel van begrijpen. Maar naarmate hij ouder wordt, gaat hij verbanden leggen tussen jouw woorden en zijn gedrag.
De eerste normen die een dreumes leert, zijn bijvoorbeeld: geen speelgoed afpakken, niet slaan, aan tafel blijven zitten tijdens het eten, geen eten uitspugen, zwaaien naar oma als ze naar huis gaat, geen servies op de grond gooien.
Lees ook: Op deze leeftijd begint opvoeden echt
Normen en waarden voor kinderen
Hoe ouder je kind wordt, hoe meer hij in aanraking komt met afspraken en ongeschreven regels. Niet alleen thuis, maar ook op de peuterspeelzaal, op school, bij de gastouder of de opvang. Daar kunnen andere gewoontes en regels gelden dan thuis. Zo moet je kind op de opvang waarschijnlijk eerst vragen of hij naar de wc mag, terwijl hij thuis gewoon mag gaan. En op school moet hij zijn vinger opsteken als hij iets wil vragen, terwijl dat thuis niet hoeft. Kinderen kunnen doorgaans heel goed omgaan met deze verschillende regels, zolang ze op elke plek duidelijk zijn en niet al te veel afwijken.
Het helpt daarom als je een opvangplek kiest die goed past bij jouw waarden en normen en jouw visie op opvoeden. Dan kun je er gerust op zijn dat je kind op de opvang geen dingen leert waar jij niet achter staat. Verdiep je in hoe zij over dingen denken en hoe ze met bepaalde situaties omgaan. Je kunt daarvoor het pedagogisch beleid van de opvang doorlezen. Bespreek bij de kennismaking de dingen die jij belangrijk vindt: hoe gaan ze om met straffen en belonen, welke normen en waarden benadrukken ze? Wijkt dit erg af van wat jij belangrijk vindt of past het niet bij jou, kijk dan verder naar een plek die wel goed voelt. Maar bedenk ook dat kleine verschillen niet erg zijn. Daar leren kinderen alleen maar van.
Loop je na verloop van tijd toch tegen dingen aan waar jij heel anders over denkt dan de opvang of oppas, of misschien opa's en oma's die veel oppassen? Praat erover. Vertel wat jij graag anders ziet en luister ook naar de uitleg van de ander. Misschien is er een goede reden voor een bepaalde regel, of kunnen jullie een middenweg vinden.
Lees ook: Voordelen kinderopvang voor je baby
Hoe breng je je kind nog meer waarden en normen bij? 5 tips
Doe belangrijke normen en waarden voor: kinderen leren het meest van wat ze jou zien doen, niet van wat je zegt. Benoem daarbij wat je doet, zodat je kind het snapt. Dat kun je van jongs af aan doen.
Het is het mooist als kinderen dingen niet gaan doen 'omdat het zo hoort', maar omdat ze van binnenuit voelen dat het fijn is. Vertel je kind wat het positieve effect is: 'Kijk, je zei dankjewel tegen de slager en hij lacht, dat vindt hij fijn' of 'Als je me helpt met klusjes in huis ben ik sneller klaar en ik vind het veel gezelliger'.
Leg uit waarom iets fijn, aardig, respectvol of behulpzaam is. Waarom je iets belangrijk vindt of waarom je iets doet. 'Oude mensen kunnen vaak niet zo lang staan, daarom is het fijn als jij je stoel aanbiedt in de trein.'
Leer je kind dat de gewoonten van iemand met een andere achtergrond of cultuur anders kunnen zijn dan die van jullie. Dat jullie normen en waarden niet per se beter zijn dan die van een ander. Zo stimuleer je hem zich in te leven in een ander en zich open te stellen voor andere ideeën. Je kind komt hier misschien vanzelf mee in aanraking op school of in de buurt, maar je kunt hem ook voorlezen over andere culturen of tijdens vakanties benoemen wat in een ander land de gewoontes zijn.
Help je kind van jongs af aan om zich te verplaatsen in anderen. Dat is nog lastig voor heel jonge kinderen, maar je kunt al wel beginnen met verwoorden hoe iets voor een ander is. 'Wat fijn dat ik een hapje van jouw appel mag.' Als ze wat ouder zijn, kun je ze ook op een geduldige, vragende manier helpen zich in te leven in een ander: 'Is het fijn als iemand iets afpakt? Kijk, het kindje moet huilen.'
Dus geef vooral het goede voorbeeld
Kinderen leren van hun ouders en op plekken waar ze veel komen welke normen en waarden belangrijk zijn om op een fijne manier met elkaar samen te leven. Je kunt daar met de opvoeding van alles aan bijdragen, maar het werkt het beste als je zélf goed weet welke normen en waarden je belangrijk vindt en dat aan je kind laat zien. Voorleven, daar leren kinderen het allermeest van.
/ce6f21843ef34726a0d92e901a384872/image.jpg)
/6b669aa0e53a4f45915516b9fc4f9376/image.jpg)
/e0366905e0a343229f29aa18891e3fe3/image.jpg)
/ab7a70c0af0144308962a8f6a72be7ef/image.jpg)
/f2e2f00de534481cad750bf59a4b892b/image.jpg)
/4dc9f682a743483fb6bb8c94dbd46fcd/image.jpg)
/fb9507163c4a4b76be9ae93d7c7b3149/image.jpg)
/d1effc5254ef49cb8f3aa50e88869bf2/image.jpg)
/94b273bfd30d495d9b4c64a560b03d46/image.jpg)
