Wanneer moet mijn kind zindelijk zijn?
Voor een kind naar de basisschool gaat, moet hij zindelijk zijn. Volgens de onderwijsraad mogen basisscholen kinderen weigeren die nog niet zindelijk zijn. De reden hiervoor is dat leerkrachten er zijn om onderwijs te geven, niet om luiers te verschonen. Het is overigens niet alleen nodig voor de basisschool, maar ook bij de BSO. Steeds meer BSO's hebben te maken met kinderen met ongelukjes. Er zijn zelfs al BSO's die kinderen daarom weigeren.
Toch is lang niet elk kind helemaal zindelijk als hij vier jaar is: er zijn kinderen bij wie het lang duurt voordat ze op het potje durven, en er zijn heel wat kleuters die 's nachts nog wel eens in hun bed plassen. Zindelijk worden is helemaal zo makkelijk nog niet.
Wat als je kind niet zindelijk wordt?
Met deze zeven problemen rond zindelijkheid krijgen heel wat ouders en kinderen te maken.
TIP! Deze leuke spelletjes en accessoires helpen je kind met zindelijk worden.
1. Wel zindelijk met plassen, niet met poepen
Over het algemeen wordt een kind met een goede begeleiding voor zijn vierde jaar volledig zindelijk. Toch komt het voor dat wat oudere kinderen wel al zindelijk zijn qua plassen, maar toch nog in hun broek poepen.
In dat geval heeft je kind het zindelijk zijn nog niet helemaal onder de knie. Misschien vindt hij het toch nog wat spannend allemaal. Blijf er dan bij, als hij op het potje zit of naar de wc gaat. Lees een boekje voor of doe een spelletje en zorg dat je kind zich (weer) veilig voelt. Ga zeker niet pushen, maar moedig hem op een positieve manier aan.
Wees je ervan bewust dat zindelijk worden niet van de ene op de andere dag gebeurt. Het is een proces. Is je kind ouder dan vier jaar en poept hij nog regelmatig in zijn broek, dan is dat niet iets om zorgen over te maken. Sommige kinderen zijn pas net zindelijk voor de school begint, maar dan lukt bijvoorbeeld wel het plassen, maar nog niet het poepen. Het heeft dan geen medische reden, maar je kind moet gewoon nog wat meer oefenen. Wil je toch hulp, raadpleeg dan een huisarts, consultatiebureau of zindelijkheidsdeskundige.
2. Obstipatie
Allereerst: het ophouden van plas en poep is absoluut niet de bedoeling. Tijdens de zindelijkheidstraining wordt een kind geleerd zijn plas en poep te controleren, maar niet op te houden. Het ophouden van ontlasting kan leiden tot obstipatie: een vervelend probleem, waardoor poepen steeds lastiger gaat, pijn doet en zo komt een kind in een vicieuze cirkel terecht.
Het is belangrijk erachter te komen wat de reden is dat je kind zijn plas of poep ophoudt. Is er misschien een keer wat heftig gereageerd bij een ongelukje? Dan kan het zijn dat je kind daarvan is geschrokken en hij nu zijn poep en/of plas ophoudt. Voel je niet schuldig, die dingen gebeuren. Help hem weer te ontspannen en op het potje te gaan.
Is het een strijd geworden, laat het dan een paar dagen rusten en begin dan weer. Houd je geduld en hou het gezellig, dat zorgt er uiteindelijk voor dat je kind zich veilig en op zijn gemak voelt. Duurt het probleem lang of heeft je kind er veel last van, bespreek dit dan met de huisarts of het consultatiebureau. Voor kinderen die echt veel problemen hebben met het doen van 'de grote boodschap' door obstipatie of een andere reden, is er de poeppoli.
Heeft je kind last van obstipatie? Laat hem dan veel vezelrijke voeding eten, die vind je in volkoren producten, groenten en fruit zoals een banaan en peulvruchten.
Lees ook: Waarom je kind vezelrijke voeding nodig heeft
3. Wat als je kind niet op het potje of de wc wil zitten?
Heeft je kind moeite om op het potje of op de wc te gaan zitten, ga dan vooral niet pushen. Houd het leuk en begeleid hem op een respectvolle en liefdevolle manier naar de wc of het potje. Blijf erbij als hij zijn behoefte doet. Geef duidelijk aan wat je van hem verwacht en zorg dat het leuk is. Ook hiervoor geldt: wordt het vervelend, pak het dan een paar dagen later weer op. Beloon je kind als hij het goed doet. Dit kan motiverend werken.
/6dd8a298fe2c485e8bde20ac3ef24bbc/image.jpg)
/2ad01533e42e415790e26eba71172200/image.jpg)
/d25e243f103549f9bb91894ac755b54f/image.jpg)
/80b332f5a5ab4bcd809ff9c8a021773b/image.jpg)
/cc432378f4b84c3fbbe9486011b1d037/image.jpg)
/8af41afe03e14c2da47bd03f5928bf19/image.jpg)
/a458d50870484fc5a98d94742d2fd2aa/image.jpg)
4. Naar school en nog niet zindelijk
Een kind wordt niet uit zichzelf zindelijk, hij heeft daar de hulp bij nodig van zijn ouders of verzorgers. Gaat je kind bijna naar de basisschool en is hij nog niet zindelijk? Dan is het zaak op tijd te beginnen met de zindelijkheidstraining.
De beste tijd om te starten is voor de meeste kinderen tussen de achttien en twintig maanden, maar er zijn ook kinderen die er al eerder of pas later aan toe zijn. Wacht in ieder geval niet te lang met het starten van de zindelijkheidstraining, maar ga aan de slag. Je kunt verschillende methoden gebruiken om je kind te begeleiden bij het zindelijk worden, zoals het vijf-stappenplan. Hoe meer tijd jij als ouder investeert, hoe sneller je kind waarschijnlijk zindelijk is.
Koppel het zindelijk worden voor je kind niet te veel aan het naar de basisschool gaan, want sommige kinderen vinden dat al spannend genoeg. En maak je zelf ook niet al te druk over het feit dat hij naar de basisschool gaat. Natuurlijk willen leerkrachten het liefst dat je kind zindelijk is als hij naar school gaat, maar er zijn genoeg kinderen die dat op hun vierde nog niet helemaal zijn.
5. Bedplassen
Bijna alle kinderen worden eerst overdag zindelijk en pas wat later ook 's nachts. Vaak voor het vierde jaar, maar kleuters die nog af en toe of zelfs regelmatig 's nachts een ongelukje hebben zijn eerder regel dan uitzondering. Is je kind allang overdag zindelijk, maar plast hij vaak in bed, dan zijn er een paar dingen die je kunt doen:
Laat je kind plassen voordat hij naar bed gaat.
Maak je kind zo'n twee tot drie uur nadat hij is gaan slapen wakker om te plassen. In deze periode wordt de meeste urine aangemaakt. Sommige kinderen plassen al vrij snel nadat ze slapen in bed. Wekken moet dan dus eerder gebeuren. Belangrijk: maak je kind echt wakker, anders leert hij slapend te plassen en dat wil je nu juist voorkomen. Als je kind daarna moeite heeft om door te slapen, is het ook oké om hem half slapend te laten plassen. Dim de lichten, maar praat wel zachtjes tegen je kind. Hij moet het plassen zelf bewust genoeg meemaken.
Wat er overdag ingaat, komt er 's nachts uit. Krijgt je kind nog een volle fles melk voor het slapengaan, dan kun je erop rekenen dat hij 's nachts moet plassen. Niet doen dus.
Maak de route naar de wc zo makkelijk mogelijk: doe bijvoorbeeld een nachtlampje aan en zet de deur open.
Beloon je kind als hij 's nachts droog is gebleven (en word niet boos als het is misgegaan, dan wordt je kind alleen maar nerveuzer).
6. Ongelukjes
Als je bezig bent met de zindelijkheidstraining is het onontkoombaar dat je kind toch nog eens in zijn broek plast of poept. Dit is helemaal niet erg; ongelukjes horen er nu eenmaal bij. Het is wel belangrijk hoe je erop reageert. Blijf ontspannen en ga zeker niet straffen: kinderen vinden het over het algemeen zelf helemaal niet leuk om het in hun broek te doen. Laat je kind wel weten dat dit niet de bedoeling is. Vertel dat hij hoort te poepen en plassen op het potje of op de wc.
7. Wat te doen bij terugval zindelijkheid?
Bij een kind dat structureel last van ongelukjes heeft, kun je spreken van een terugval. Heeft je kind een terugval, blijf dan vooral lief voor je kind. Kinderen vinden het zelf al erg genoeg als ze het in hun broek doen. Geef hem geen straf en leg er geen extra druk op. Zoek uit wat de oorzaak is en pak de zindelijkheidstraining geduldig weer op. Zindelijk worden is een kwestie van vallen en opstaan, net als leren lopen.
Lees meer over: zo ga je om met bedplassen
Terugval zindelijkheid
Kinderen vallen soms tijdelijk terug in hun ontwikkeling. Opeens doet hij niet meer wat daarvoor wel lukte, zoals droog blijven. Dat kan gebeuren in situaties die veel energie kosten of het kan negatieve, maar ook een positieve spanning zijn. Bij heel leuke dingen zoals uitjes naar een speeltuin, kan het zijn dat een kindje vergeet op tijd naar de wc te gaan. Een baby erbij, voor het eerst naar de basisschool of uit logeren, ziek zijn, een verhuizing, echtscheiding of sterfgeval of te veel dwang om zindelijk te worden…
Tip: laat je kind tijdens een terugval merken dat je alle vertrouwen in hem hebt. Jouw vertrouwen kan hem er snel bovenop helpen. Zorg dat je kind zich bij jou veilig voelt en met zijn verhaal bij je terecht kan. Als je kind zich weer prettiger voelt, houdt het broekplassen hopelijk op. Zo niet, neem dan eventueel contact op met je huisarts. Of bezoek een zindelijkheidsexpert. Deze expert heeft veel ervaring en de tijd om te kijken of er iets in de omstandigheden of aan het gedrag van je kind aangepast kan worden.
/4d5d6b85b84243ffbddcc70afac15f2c/image.jpg)
/c66bafccbacc4de7a6c69d43c111408b/image.jpg)
/8feb0d0d413643788412ef81712ae067/image.jpg)
/e8bbd465f1964ed284fce009c82bdf8f/image.jpg)
/aa689361a26649a1b0bf15d4486cc682/image.jpg)
/6dea6743a7fe4072bf4178a3e416b8d6/image.jpg)
/3352fcb743814ad39cff739a542db08c/image.jpg)
/3823cc93751b41f2a46dd17c3590a90a/image.jpg)
Oorzaken terugval zindelijkheid
Allereerst is het belangrijk erachter te komen wat de oorzaak is van de terugval. Kijk naar je kind en naar jullie huidige situatie. Wat is er veranderd? Is er misschien minder tijd voor hem, vraagt hij op die manier aandacht?
Vaak voorkomende oorzaken van een terugval in zindelijkheid:
Geen tijd/aandacht: ouders die geen of minder tijd/geduld hebben voor de zindelijkheid van hun kind.
Uit de routine: als de vaste routine (na elk slaapje en elk hapje/drankje op het potje) erbij ingeschoten is. Bijvoorbeeld tijdens een vakantie of verhuizing.
Stress: kinderen voelen de stress van hun ouders. Voel je niet schuldig, maar pak de vaste routine met je kind weer op zodra je kunt.
Verandering thuissituatie: als er een broertje of zusje wordt geboren, nemen ouders vaak minder tijd voor de zindelijkheid van het oudste kind. Soms willen kinderen dan bijvoorbeeld weer dat er iemand meegaat naar de wc.
Verandering levenssituatie: veel kinderen krijgen een terugval als ze voor het eerst naar school gaan.
Terugval als je kind naar school gaat
Het gebeurt vaak dat een zindelijk kind dat voor het eerst naar school gaat een terugval krijgt. Met al die nieuwe indrukken in de klas vergeet hij gemakkelijk dat hij eigenlijk naar de wc had gemoeten.
Je kind kan hier zelf niets aan doen: hij moet wennen aan de nieuwe situatie en om zindelijk te worden en te blijven is nu eenmaal hulp nodig van een ouder/verzorger of in dit geval een juf of meester. Soms kan je kind het ook eng vinden om naar de wc in de school te gaan of misschien vindt hij de wc wel te vies om op te zitten waardoor hij een ongelukje krijgt. Je kunt het gesprek aan gaan met de juf of meester en eens kijken of dit op te lossen is.
Tip: Overleg met de juf of meester. Gaat er iemand mee naar de wc? Moet een kind zelf aangeven dat hij moet plassen of gaan ze op vaste tijden? Bespreek vervolgens met je kind wat er van hem wordt verwacht en neem nogmaals samen door wanneer hij naar de wc moet gaan: na het eten en drinken.
Bekijk ook: de top 10 accessoires om van zindelijkheidstraining een feestje te maken
Terugval als manipulatie
Tijdens de peuterpuberteit kunnen kinderen zindelijkheid gebruiken als machtsmiddel. Krijgt een kind zijn zin niet, dan kan hij gaan broekplassen of protestpoepen om zijn zin door te drijven. Het advies is om het zindelijk worden dan even te laten rusten en na een paar weken opnieuw te beginnen.
Medische oorzaken
Een terugval in zindelijkheid kan soms ook medische oorzaken hebben. Als je kind ineens in bed gaat plassen, kan dat door suikerziekte komen. Overdag plotseling natte broeken hebben kan het gevolg zijn van een blaasontsteking, omdat je kind zijn plas niet meer kan ophouden. Als je twijfelt over de reden van de terugval is het verstandig om dit even met je huisarts te bespreken. Medische oorzaken zijn relatief eenvoudig op te sporen door een plasje te onderzoeken.
Wat moet je wel en vooral niet doen?
Heeft je kind een terugval, blijf dan vooral lief voor je kind. Kinderen vinden het zelf al erg genoeg als ze het in hun broek doen. Geef hem geen straf en leg er geen extra druk op. Zoek uit wat de oorzaak is en pak de zindelijkheidstraining geduldig weer op.
Als je weer strak de routine volgt waarmee je de zindelijkheid hebt aangeleerd (zie het stappenplan) komt het vanzelf weer goed.
Video: Zindelijk maken doe je zo:
Bronnen: GGD, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid
